Metody działania oszustów

„W jaki sposób oszuści dokonują przestępstw w transporcie”

„Si vis pacem, para bellum”, czyli „Jeśli chcesz pokoju, przygotuj się do wojny”. Prowadzenie w dzisiejszym świecie jakiejkolwiek działalności gospodarczej jest w wielu przypadkach prowadzeniem wojny a nawet wojen. Dotyczy to „walki” o klienta, walki z przepisami prawa (często z ich interpretacją przez organy) czy walki z samymi organami państwa (np. o bezprawne zajęcie kwoty ponad 7 000 000,00 PLN na wniosek zagranicznego organu).

Po stronie przedsiębiorców prowadzących działalność transportowo-spedycyjną jedną z takich „wojen” jest w ostatnich latach walka z plagą oszustów, w wyniku których dochodzi bądź to do wyłudzenia pieniędzy (poprzez fałszowanie faktur), wyłudzanie usług (za które nigdy nie zostaje dokonana zapłata) bądź to do wyłudzenia i przywłaszczenia przesyłek (za które należy wypłacić odszkodowanie).

Wieloletnie doświadczenie pozwala stwierdzić, iż dużej części oszust udałoby się zapobiec, gdyby zastosowane zostały odpowiednie czynności sprawdzające.

Jednymi z warunkami odpowiedniej weryfikacji jest jednak istnienie świadomości, że występują szkody związane z oszustwami czy wiedza co i gdzie można sprawdzić.

Prawidłowa weryfikacja, która rzeczywiście minimalizuje ryzyko padnięcia ofiarą oszustwa, wymaga poznania metod działań oszustów. Bez znajomości sposobów działań oszustów utrudnionym jest zapobieganie tym działaniom czy też, co powinno być celem minimum, wykrywanie tych działań najpóźniej w momencie ich podejmowania przez oszustów.

Wyobraźmy sobie, że oszuści chcą wejść w posiadanie towaru określonego „nothing special” o wartości 200 000,00 EUR. Towar ten jest produkowany przez polską firmę „NS” pod Warszawą. Towar jest eksportowany do wielu państw, w szczególności przy użyciu transportu drogowego.

Oszuści mają wiele możliwości aby wejść w posiadanie „nothing special”, a niektórymi z nich są:

• Nawiązanie kontaktu bezpośrednio z „NS” i zamówienie towaru, za który „NS” nigdy nie zobaczy zapłaty. Najczęściej w takich przypadkach oszuści podszywają się pod istniejące firmy, które cieszą się renomą i zaufaniem na rynku. Dzięki temu, co do zasady, nie mają problemu z uzyskaniem odroczonego terminu zapłaty za towar. Zdarza się, że producenci wysyłają nawet kilka przesyłek całopojazdowych zanim się zorientują, że mają do czynienia z oszustami.
• Podszycie się pod pracowników odbiorcy, tj. ubranie się w stroje podobne do pracowników magazynu i oczekiwanie na przyjazd kierowcy z towarem tuż przy magazynie odbiorcy (czasami dosłownie „w bramie”). Oszuści zatrzymują kierowcę, informują go że na niego czekają celem przekierowania towaru w inne miejsce, bo w tym nie ma już miejsca.
• Wystąpienie przez oszustów jako pośrednik przewozu, tj. przyjęcie zlecenia na przewóz towaru z magazynu „NS” do odbiorcy. Zlecenie przyjmowane jest od spedycji, która obsługuje „NS”. Oszuści zlecają taki przewóz istniejącemu przewoźnikowi, jednak dokonują zmiany miejsca dostawy, wskazując np. parking na którym jest dokonywany przeładunek na inny pojazd lub magazyn, który został wynajęty przez oszustów. Zmiana miejsca dostawy może mieć miejsce już w momencie zlecania przewozu przewoźnikowi (czyli nieprawidłowe miejsce dostawy, niezgodne z listem przewozowym, jest wpisane od razu w zlecenie) albo w trakcie wykonywania przewozu.

Oszuści, celem zmniejszenia szans na ich wykrycie, mogą też zlecić najpierw przewóz dalszej spedycji, tak aby przewoźnik faktyczny był przekonany, że instrukcje są OK, skoro otrzymuje je od dobrze znanej sobie firmy.

• Wystąpienie przez oszustów w charakterze przewoźnika faktycznego, tj. przyjęcie zlecenia na przewóz i podstawienie się w miejscu załadunku na sfałszowanych dokumentach kierowcy i pojazdów. Po przyjęciu towaru, w zdecydowanej większości przypadków, nie dociera on nigdy do odbiorcy.
• Zatrudnienie się przez oszusta, na sfałszowanych dokumentach, jako kierowca w firmie przewozowej. Oszust taki, po przyjęciu przesyłki, dokonuje przywłaszczenia powierzonych mu pojazdów (ciągnika, naczepy) oraz przesyłki.

Ważną informacją jest, że oszuści mogą albo podszywać się pod istniejącą firmę (posługując się, w sposób nieuprawniony, jej dokumentami) albo mogą zarządzać rzeczywiście istniejącym podmiotem (który został przez nich założony na podstawioną osobę lub odkupiony od wcześniejszego właściciela). W rzeczywistości fakt, iż jakiś podmiot zainteresowany zawarciem umowy posiada ważną licencję, opłaconą polisę ubezpieczeniową czy dostęp do giełdy transportowej i korzysta z komunikatora giełdy nie jest gwarancją, iż jego zamiary są uczciwe.

Gwarancją nie jest nawet okoliczność, że dany podmiot wykonał prawidłowo już jakąś usługę transportową (np. 3 czy 6 miesięcy wcześniej).

Wystarczy wspomnieć, iż w jednym tylko tygodniu 2024 r. oszuści wykorzystali 3 rzeczywiście istniejące spółki, z których każda była zarejestrowana na jednej z giełd transportowych, i doszło do przywłaszczenia szeregu przesyłek.

„Mądrość wywyższa swych synów i ma pieczę nad tymi, którzy jej szukają.” (Syr 4, 11)

Znając sposoby działania oszustów oraz przebieg poszczególnych zdarzeń szkodowych możliwym jest podjęcie takich środków ostrożności, które pozwolą na wykrycie zdecydowanej większości oszustw, zmieniając je w zaledwie próby oszustwa. Środki te muszą być zróżnicowane, gdyż działania oszustów też są różne (na przykład: weryfikacja opinii o kontrahencie w sytuacji gdy oszuści podszywają się pod prawdziwą firmę nie przyniesie spodziewanego efektu, bo uzyskane opinie będą dotyczyły rzeczywiście istniejącego podmiotu i nie pozwolą na wykrycie, że w tym przypadku kontakt nawiązują osoby nieprawdziwie podające się za ten podmiot).

Na pewno warto skorzystać z doświadczeń innych i wyciągnąć naukę przed popełnieniem samodzielnie tych samych błędów, które już ktoś, gdzieś i kiedyś popełnił.

Zachęcamy do obserwacji niniejszego bloga, już wkrótce pojawią się kolejne wpisy, w tym dotyczące:
– podejścia polskich ubezpieczycieli do ryzyk związanych z fałszywymi przewoźnikami,

– sposobów weryfikacji potencjalnych kontrahentów.